BERGAMA KENTSEL VE ARKEOLOJİK SİT ALANLARI’NIN KORUNMASINA YÖNELİK POLİTİKALAR 2

II.1.1. BERGAMA ARKEOLOJİK SİT ALANLARI

Bergama Arkeolojik Sit Alanları’ndaki arkeolojik buluntular nitelikleri ve konumlarına göre aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır:

1) AKROPOL’DEKİ (YUKARI ŞEHİR/KALE TEPESİ) YAPILAR,
2) OVADAKİ ROMA KENTİ,
3) ASKLEPİEİON (ASKLEPİON/ASKLEPIOS) KUTSAL ALANI,
4) YAKIN ÇEVREDEKİ KALINTILAR.


II.1.1.1. AKROPOLİS :

Akropol’deki yapılara, kentin en üst kotlarına günümüzde araçla ulaşılmaktadır (PLAN 2). Yukarı şehir girişindeki otoparktan sola ayrılan bir patika ile Heroon’a gelinir. Peristyle bir ev planına sahip olan bu yapı, Bergama kralları I. Attalos ile II. Eumenes'e sunulmuştur.




PLAN 2 . BERGAMA AKROPOLİS YERLEŞİM PLANI


Bu kesimde, soldaki diğer yapılar Zeus Sunağı ile kentin yukarı Agora’sıdır. Daha sonra bir kale kapısından en üst kısma geçilir ve Athena Tapınağı temenosuna ulaşılır. Üç tarafı dor düzenindeki, iki katlı ve stoalarla çevrili geniş bir avlu şeklindeki bu kutsal alanın batı köşesinde Athena Tapınağı bulunmaktadır (Gravür 3). Bugün yalnız temeline ait bazı kalıntıları bulunan Athena Tapınağı, 6 x 10 sütun sayılı Dor düzeninde bir yapıdır. Yapı M.Ö.III. yüzyıla tarihlenmektedir. Athena tapınağının yan kısmından geçilerek Kral Sarayları’nın bulunduğu alana gelinir .

Burada II. Eumenes'in, I. Attalos'un Sarayları ile Akropolün en kuzeyinde yer alan Askeri Depolar (Arsenaller) bulunmaktadır. Bu yapılar da Hellenistik devre tarihlenmektedir (Gravür 4). Bu yapılara giderken sol kesimde ise, tonoz kemerli yapay bir teras üzerine oturtulmuş olan ve Roma Dönemi Mimarisi’nin ünlü yapılarından birisi olan Traian Tapınağı bulunmaktadır. M.S. II.yüzyılın başına tarihlenen bu tapınak Korint düzeninde 6 x 9 sütunlu bir yapıdır. Athena Tapınağı Temenosu ile Trajan Tapınağı arasında ise, Bergama'nın ünlü Kütüphane Yapısı yer almaktadır (PLAN 2).




GRAVÜR 3 . BERGAMA AKROPOLİS / ATHENA TAPINAĞI (REKONSTRÜKSİYON)


Bergama Akropolü’nün batısındaki eğimli alanda, aşağıdaki ovaya hakimiyeti ile Hellenistik Dönem tiyatroları içerisinde ayrı bir yere sahip olan, yaklaşık
10 000 seyirci kapasiteli Tiyatro bulunmaktadır (Fotoğraf 3). Tiyatronun alt kısmında bir tiyatro terası ile, bu terasın kuzey ucunda Dionysos Tapınağı yer almaktadır.




FOTOĞRAF 3 . BERGAMA AKROPOLİS / TİYATRO


Bergama Akropolü’nün güney kesiminde, en alt kısımda yolun her iki tarafında yer alan kalıntılar ise, aşağı Agora ile üç ayrı terasta inşa edilmiş olan üç Gymnasium, Hamam ve Küçük Tapınak kalıntılarıdır.




GRAVÜR 4 . BERGAMA AKROPOLİS / KRAL SARAYLARI

II.1.1.2. AŞAĞI KENT:

Kentsel gelişme, Aşağı Agora'nın güneyinde, Bergama Sokakları arasında pitoresk bir yol şeklinde başlar, bu yol kent merkezi ile Kızıl Avlu’ yu birbirine bağlar ve ovadaki Roma Kenti kesimine ancak bu yol ile ulaşılabilir.

Aşağı Kent’de bulunan diğer önemli anıtsal yapı kalıntıları ise; 50.000 kişilik oturma kapasitesine sahip 30.000 kişilik bir Roma Tiyatrosu (Viran Kapı) (M.S.III. yy) ile yine 30.000 kişi kapasiteli Stadyum’ dur. Günümüzde
Stadyum’ un bulunduğu alan kent dokusu altında kalmıştır. Tiyatronun bulunduğu kesim de gecekondulaşma olgusu içerisindedir ve yakın bir zamanda yok olacak gibi görünmektedir.

II.1.1.3. ASKLEPION (ASKLEPIEION) KUTSAL ALANI :

Asklepion Kutsal Alanı (Askelepios - Asklepieion); Bergama'nın güney-batısında yer almaktadır. Sağlık (şifa) Tanrısı Asklepios'a sunulmuş olan bu kutsal tedavi alanı, Roma İmparatorluk Devri’nde antik kente yaklaşık 1 km. uzunluktaki bir yol (Via Tecta) ile bağlıydı. Üç tarafı portiklerle çevrili olan kutsal yerin merkezi iyi korunmuş ve Telephorus Tapınağı’na bir yeraltı dehlizi ile bağlanmıştı. Kuzey portiğinin ucunda hastalarca kullanılan küçük bir de tiyatro bulunmaktadır (Fotoğraf 4-5-6). Asklepieion'da tıbbi eserlerin bulunduğu bir kitaplık vardı.



FOTOĞRAF 4-5. ASKLEPİON (ASKLEPIEION) REKONSTRÜKSİYON MAKETİ



FOTOĞRAF 6 . BERGAMA ASKLEPİON (ASKLEPIEION) KUTSAL ALANI


Asklepieion'un yakın çevresi günümüzde askeri tesislerle çevrelenmiş durumdadır. Arkeolojik alanın bu kadar yakınında ve olası kalıntılar üzerinde yer alan bu tesislerin kent dışına taşınması için çalışmalar yapılmaktadır.

II.1.1.4. KENTE DAĞILMIŞ ANTİK DÖNEM ESERLERİ :

Bergama içinde ve yakın çevresinde yer alan antik dönem eserleri arasında, Akropolis’in kuzey yönünde antik kente su getiren bir Aquadükt (Su Kemeri) izleri Bergama Çayı (Selinus) boyunca görülmektedir.
Ayrıca, günümüz yerleşimi batı girişi yakınında, yolun güneyinde, Maltepe olarak adlandırılan bir Tümülüs bulunmaktadır. Giderek yeni ve yüksek yapılar arasında kalan bu mezar tepesi olasılıkla Hellenistik Çağ sonuna ya da erken Roma Devrine aittir.
Bergama ovasında biraz daha güneyde bulunan başka bir mezar da Büyük Tümülüs (Yığma Tepe) dir.