BERGAMA KENTSEL VE ARKEOLOJİK SİT ALANLARI’NIN KORUNMASINA YÖNELİK POLİTİKALAR 5

V. BERGAMA KENTSEL VE ARKEOLOJİK SİT ALANLARINDA KORUMA SORUNLARI VE KORUMA’YA İLİŞKİN ÇALIŞMALAR

Tarih boyunca Anadolu'da yaşamış toplumlar, genel olarak sosyal ve ekonomik yapılarının belirlediği duyuş, düşünüş, inanç, zevk, sanat, gelenek ve adetlerini, yarattıkları her türlü fiziksel eserlere yansıtmışlar ve bu eserler ile mimari tarz Anadolu Sanatını belirleyen en önemli unsurlar olmuşlardır.

Bergama, ülkemiz uygarlık tarihinin en eski yerleşmelerinden biri olarak, M.Ö.5000 yıllarından, 19.yüzyılın sonlarına kadar uzanan bir tarihi perspektif içinde, dünya çapında önemi olan Arkeolojik eserler ile yöresel mimarinin güzel örneklerini içermektedir.

14. - 19. yüzyıllardan günümüze kalan anıtsal ve sivil mimarlık örnekleri ile bu yapıların oluşturduğu tarihi kent dokusu günümüze kadar oldukça korunmuştur.

Ancak, 1960'lardan sonra hız kazanan turizm olgusu ve kentin gelişmesi ile yoğunlaşan çok katlı yapılaşmalar ile gecekondu olgusu, Bergama'nın sahip olduğu arkeolojik, kentsel ve doğal değerleri hızla tahrip etme sürecine girmiştir.

“Bergama Kentsel ve Arkeolojik Sit Alanları”; yani iki bin yılı aşkın bir süredir şehir plancılarının, mimarların, sanat tarihçilerinin, heykeltraşların, sanat ve kültür adamlarının hayranlıkla bahsettikleri, üzerine araştırmalar yapıp, yazılar yazdıkları ve övgü ile bahsettikleri tarihi kent bugün yer yer yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Özellikle; kent merkezi çevresinin önceleri kentsel sit alanı olan kesiminin sit alanından çıkarılması ve bu kesim için yenilemeye yönelik bir imar planı yapılması, kent ile iç içe olan Arkeolojik alanlardaki kaçak yapılaşmalar, Musalla Tepesi ile arkeolojik sit alanları ile iç içe olan askeri alanlar, kentin Selçuk ve Osmanlı Dönemi tarihsel kent dokusu ile Roma Döneminde kentin en önemli iki tiyatrosunu yok olma noktasına getirmiştir.

Bu tiyatrolardan biri, Anadolu’da ender rastlanan bir mimari özelliğe sahiptir ve herhangi bir doğal dayanağı bulunmadan tamamen yapay olarak inşa edilmiştir. Side ve Aspendos örnekleri benzeri ya da Roma, Collesseum benzeri yapıdadır. Bir başka ilginç yanı bir derenin (Tellidere) üzerine, iki tepe arasına tonozlar üstünde inşa edilmiş olması ve suyun önünün kesilerek zaman zaman su sporları ve çeşitli gösteriler için de kullanılmış olmasıdır.



ŞEKİL 1 : BERGAMA TELLİDERE ÜSTÜNE KURULU ANFİTİYATRO
(KESİT VE GÖRÜNÜŞ)

Diğer antik tiyatro, Viran Kapı yanında bulunmaktadır, tepeye yaslanmış, kaveası içinde yer alan zeytin ağaçları ile şeklini korumaya çalışmaktadır.

Her iki anıtsal yapının çevresi tamamen gecekondularla dolmuş, yol, su, elektrik gibi kentsel altyapı servisleri getirilerek gecekondu ıslah tapuları alınma yolu açılmıştır. I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olan bu kesimlerdeki kaçak yapılaşmaların önlenmesi, var olanların tasfiye edilmesi ile bu alanlar Bergama için bir “Arkeolojik Park (Arkeopark)” olarak düzenlenmelidir.

Bergama’da en önemli anıtsal eserlerden biri olan Asklepion ve Bazilika alanları içine askeri birliklerin yerleştirilmesi için depo ve kışla yapımı istenmektedir. Ancak, bu eserler korunması gerekli tarihi ve arkeolojik eserler olduklarından, tarih, arkeoloji ve turizm bakımından dünyaca ünlü bir merkez olan Antik Bergama’nın ayakta kalan anıt eserlerinin korunmasının gerekli olduğu ve daha fazla tahrip edilmemesi yolunda Koruma Kurulu kararları bulunmaktadır (G.E.E.A.Y.K.’nun 09.07.1976 Tarih ve A-77 Sayılı Kararı).
Ancak bu kararlara rağmen, Asklepion’un hemen yakınında halen askeri tesisler bulunmaktadır. Bu alanların altında kalıntıların bulunması olasılığı büyük olduğundan tasfiye edilmesi gereklidir.

V.1. BERGAMA KORUMA PLANLAMASI ÇALIŞMALARI

V.1.1. SAPTAMA VE BELGELEME ÇALIŞMALARI

1979 yılında yapılan “Bergama Revizyon İmar Planı” (1/5000 ve 1/1000 ölçekli) Kültür Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından incelenmiştir.
Bu inceleme sonucunda; Bergama yerleşme sınırları içindeki tek yapıya yönelik ve 1710 Sayılı Eski eserler Yasası’nın 8. Maddesi’ne göre yapılacak saptama ve belgeleme çalışmalarına öncelikle başlanması gerektiği belirtilmiştir.

Bu İnceleme Raporu’nda:

1. Bergama Belediyesi’nin, özellikle arkeolojik alanlardaki sağlıksız yapılaşmayı önlemesi,
2. Musalla Mezarlığı yöresinde başlayan gecekondulaşmanın hemen durdurulması,
3. Bu bölgedeki halk için imar planında gerekli önlemlerin alınması,

gerektiği belirtilmiştir.

Buna rağmen, yeterli önlem alınmadığından Musalla tepesi çevresi zaman içinde tamamen gecekondularla dolmuştur.

Bergama Arkeolojik Sit Alanlarında hiç bir yapılaşmanın yer alamayacağı konusunda Gayri Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun pek çok kararı bulunmaktadır.

Bu Kurul Kararları’na örnek olarak :
G.E.E.A.Y.K.’nun 13.06.1970 Tarih ve 5427 Sayılı Kararı.
G.E.E.A.Y.K.’nun 11.06.1974 Tarih ve A-611 Sayılı Kararı.
G.E.E.A.Y.K.’nun 13.07.1974 Tarih ve 7932 Sayılı Kararı
G.E.E.A.Y.K.’nun 13.07.1974 Tarih ve 7953 Sayılı Kararı.verilebilir.

Bergama’da korunması gerekli kentsel ve arkeolojik sit alanlarının saptanması ve belgelenmesi (tesbit ve tescili) 1983 yılında yapılmış (G.E.E.A.Y.K.’nun 08.01.1983 Tarih ve 1/4330 Sayılı Kararı) ve bu kararlar 1984 yılında yeniden irdelenmiştir. (G.E.E.A.Y.K.’nun 21.01.1983 Tarih ve A-4051 Sayılı VE Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu’nun (T.K.T.V.Y.K.) 13.01.1984 Tarih ve 85 Sayılı Kararları).

1989 Yılında arkeolojik ve kentsel sit alanları yeniden değişikliğe uğramıştır (T.K.T.V.Y.K. 28.12.1989 Tarih ve 1527 Sayılı Kararı).

Pek çok kentte, bu dönemde Kültür Bakanlığı tarafından yapılan sit alan sınır değişikliği ve tescilden düşülme uygulamaları Bergama’da da gerçekleştirilmiştir.



PLAN 8 : BERGAMA KENTSEL VE ARKEOLOJİK SİT ALAN SINIRLARI
(1992)

Bu dönemde; Antik Kent’teki pek çok eseri; oluşturacağı nem artışı ile etkileyecek olan Kestel Barajı inşa edilmiştir. Baraj aynı zamanda antik dönemin darphane kesimini sular altında bırakacaktır (G.E.E.A.Y.K.’nun 08.07.1977 Tarih ve A-650 Sayılı Kararı).
Bergama’da bulunan 110 sivil mimarlık örneği yapı ile 38 anıtsal yapı bu dönemde tescil edilmiştir. 1984 tarihli Kurul Kararı’nda anıtsal yapıların sadece isimleri verilmiş, pafta, ada, parsel numaraları ile adresleri belirtilmemiştir.
Koruma İmar Planı’nda bu hata düzeltilmiş, pek çok düzeltme, ekleme ve çıkartmadan sonra yeni envanter fişleri düzenlenmiş, eski envanter numaraları aynen verilmiştir. Ayrıca yeni yapılar belgelenmiştir.

V.1.2. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI ÇALIŞMALARI ve MERKEZİ YÖNETİM POLİTİKALARI

1989 Yılında tamamlanan Bergama 1/1000 Ölçekli Revizyon İmar Planı ve 1/500 Ölçekli Külte Düzenleme Planları Sonuç Raporuna göre planlanan alan 1430 hektardır (BULGUÇ, H., Bergama 1/1000 Ölçekli Revizyon İmar Planı ve 1/500 Ölçekli Külte Düzenleme Planları Sonuç Raporuna, MATU Organizasyon A.Ş., 1989, S.7).

Bu alanın konut dışındaki büyüklüğü 403 hektardır. Mevcut ve gelişme konut alanları ise 803 hektar olarak verilmektedir.
Plan raporunda Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu’nun 26.10.1984 tarihli kararına dayanarak sit alanlarının yeniden irdelendiği ve İmar Planında Arkeolojik ve Kentsel Sit Alanı olarak gösterildiği belirtilmektedir . Bu alanlar, Arkeolojik Sit Alanı 250 hektar, Kentsel Sit Alanı ise 20 hektar olarak saptanmıştır (İzmir 1 Numaralı K.T.V.K. Kurulu’nun 23.09.1992 Tarih ve 3977 Sayılı Kararı).

Plan Raporu’nda ; ” ... Bergama’nın arkeolojik ve tarihsel dokusunun bir kültür mirası olarak kabullenildiği, korunmasını sağlamak, diğer yandan bu tarihsel potansiyeli değerlendirmek amacıyla turizmi teşvik edici bir plan hazırlanmaya çalışıldığı, tescilli yapıların korunarak Planda özel bir lejandla gösterildiği....” belirtilmektedir (BULGUÇ, H., 1989, y.a.g.e., S.7).

Uygulama İmar Planı incelendiğinde, bu kararın plana yansımadığı anlaşılmaktadır. Bu Plan ile, Bergama’nın Selçuk ve Osmanlı Dönemi Tarihi Kent Dokusu tamamen yok sayılarak, dokuya uygun olmayan yeni yollar önerilmiş ve yer yer uygulanmıştır. Geleneksel parsel ve yapı düzeni ile çelişen büyük parseller ve çok katlı (4-5 Kat) yapılaşma düzeni önerilmiştir.

Bu plan kararlarına uygun olarak merkez içinde caddeler açılmış, eski Bergama Evleri yıkılarak, çok katlı yeni yapılaşmalar başlamıştır. Bu plan doğrultusunda yeni inşa edilen yapılar kent içinde, özellikle Tarihi Kent Merkezi çevresinde yükselmeye başlamış ve Bergama’nın İzmir girişindeki etkileyici Akropol’ün görünüşü yer yer örtülmeye başlamıştır.



FOTOĞRAF 6 : BERGAMA TARİHİ KENT DOKUSUNU ÇEVRELEYEN ÇOK KATLI YAPILAŞMALAR
(KIZIL AVLU ÇEVRESİ)

Akropol’den Bergama’ya bakıldığında 2000 yıllık kentin siluetinin ve görselliğinin dokuya uyumsuz, estetikten uzak ve çirkin beton bloklar tarafından bozulduğu ve kentin kimliğinin yitirilmeye başlandığı gözlenmektedir.

Kentsel Sit Alanı, Tarihi Kent Merkezi çeperine kadar daraltıldığından, bu alan dışında kalan kesimlerde uygulanmakta olan bu plan, Bergama’nın tarihsel kent dokusunun ve kent kimliğinin tamamen yok olmasına neden olacaktır.

Vakit geçirmeden bu kesimlerin, kent dokusunu koruyucu ve geliştirici bir planlama ile yeniden ele alınması gereklidir.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından ihale edilen “Bergama Kentsel ve Arkeolojik Sit Alanları Koruma Amaçlı İmar Planı” ‘nın hazırlanması yaklaşık 1 yıl sürmüş, ancak onama süreci çok daha uzun zaman aldığından, korunması gerekli bazı yapılar bu arada yok olmuştur (11.07.1991 Tarihinde ihale edilmiş ve AKMAN Proje Ltd.Şti. tarafından yükümlenmiştir, bu planlama çalışmasında görev yapanlar metnin sonunda verilmiştir).

Bergama Koruma İmar Planının elde edilmesine yönelik araştırma çalışması, Kültür Bakanlığı ihalesini yükümlenen Firma tarafından oluşturulan Danışmanlar Grubu ve Araştırma Grubunun yerinde ortaklaşa çalışmaları ile yürütülmüştür

Kültür Bakanlığı elemanları, Bergama Belediyesi, Bergama Kaymakamlığı, Bergama Müze Müdürlüğü, Alman Kazı Heyeti elemanlarının katkılarıyla yerinde tespit, dış ve iç tespit fişlemesi ve sosyal anket çalışmaları tamamlanmıştır. 400 adet dış ve 320 iç ve dış olmak üzere toplam 720 yapı envanter fişi doldurulmuştur. Toplam 527 adet sosyal anket uygulanmıştır. Araştırma çalışmaları 1991 yılı Ağustos Ayı içinde tamamlanmıştır.
Büro çalışmaları ile oluşturulan Analitik Etüdler ve Sosyal Anket Dökümü ve değerlendirilmesi sonucunda 1/5000 Ölçekli Nazım Plan Şeması geliştirilmiştir. Proje Sözleşmesi Madde 7 gereği olarak, Koruma Amaçlı İmar Planı Analitik Etüdleri, Nazım İmar Planı Araştırma Raporu, Sosyal Anket Dökümleri ve 1/5000 Ölçekli Nazım Plan Şeması, Açıklama Raporları ve Görsel Tesbitleri 8 Ekim 1991 tarihinde T.K.T.V.Gn. Md.’lüğüne teslim edilmiştir.

Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü ile İzmir Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'na sunulan 1/5000 Ölçekli Bergama Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan Analitik etüdleri ve Plan Şeması uygun bulunmuş ve 1/1000 Ölçekli Koruma İmar Plan Çalışmalarına geçilmiştir. İzmir 1 Numaralı k.T.V.K.Kurulu’nun 23.09.1992 Tarih ve 3977 Sayılı Kararı. Proje inceleme ve onama sürecinin uzun olması ve Bakanlık tarafından bu arada ödeme yapılmaması nedeni ile Danışmanlar kadrosunun sürekli bir arada çalışması mümkün olamamıştır.

Bu arada, AKMAN Proje Ltd.Şti’nin Bergama Belediye Başkanlığı’na yazdığı 15.01.1992 tarihli yazı ile, Bergama Kentsel Sit Alanı içinde ve Koruma Planı sınırı dahilinde yer alan bazı alanlarda 1/500, 1/200.....1/1 ölçeklere kadar uzanan kentsel tasarım, peyzaj ve kent mobilyası tasarımlarının gerekli olduğu bildirilmiştir.

Bergama’da uygulamaya yönelik kentsel tasarım gerektiren özel proje alanları:

• Kızıl Avlu Çevre Düzenlemesi,
• Tarihi Kent Merkezi Çevre Düzenlemesi,
• Domuz Alanı Çevre Düzenlemesi,
• Akropol Giriş Kapısı Düzenlemesi,
• Asklepion Giriş Kapısı Düzenlemesi,
• Bergama Çayı (Selinus) Çevre Düzenlemesi,
• Arkeopark Kentsel / Arkeolojik Park Düzenlemesi.

Bu düzenlemeler için yurt dışındaki kurum, kuruluşlar (UNESCO, ICCROM vb) ile Kültür Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı’ndan parasal ve teknik destek alınabileceği belirtilmektedir.

Bergama Belediyesi, Kültür Bakanlığı’nın desteğini alarak “Bergama Tarihi Kent Merkezi Çevre Düzenleme Projesi” ni yaptırmıştır. AKMAN Proje tarafından 19.11.1992 tarihinde Sözleşmesi imzalanan 1/500 ve 1/200 Ölçekli Kentsel Tasarım Projeleri işine ilişkin I. Aşama Projeler 18.12.1992 Tarihinde Bakanlığa teslim edilmiştir.
K.T.V.Koruma Genel Müdürlüğü, Plan İnceleme ve Değerlendirme Kurulu’nun (PİDK) 18.12.1992/6 Sayılı Toplantısı ve 5 No’lu Kararı ile uygun görülmüştür. Bu olumlu karara rağmen Koruma Kurulu tarafından görüşülmemiş, Koruma Planı’nın sonuçlanmasından sonraya bırakılmıştır.

Ancak, bu Proje de Koruma Planı gibi uzun süre onaylanmayarak bekletilmiş, Bergama Belediyesi’nin uygulama istemine rağmen sürüncemede bırakılmıştır. Sonuçta, 1995 Mart ayında yüklenici Firma projenin durdurulmasını, aşırı maddi ve manevi kayba uğradığını bildirmiştir.



PLAN 9 : BERGAMA TARİHİ KENT MERKEZİ DÜZENLEME PROJESİ
KÜLTÜR MEYDANI DÜZENLEMESİ



PLAN 10 : BERGAMA TARİHİ KENT MERKEZİ DÜZENLEME PROJESİ
TÜRK MEYDANI DÜZENLEMESİ

19/21 Nisan 1992 Tarihlerinde Kültür Bakanlığı yetkilileri, Bergama Belediyesi yetkilileri ve Planlama Ekibi’nin Bergama’da yaptıkları inceleme sonucunda bir Brifing verilmiştir.

Koruma amaçlı planlama çalışmaları sürerken aşağıdaki konular önem kazanmıştır :

1. Planlama alanının yakın çevresinde, mevcut şehir imar planı kapsamında son on ay içerisinde yapılan uygulamalar Bergama’nın tarihi kimliğini ileride telafisi mümkün olmayacak şekilde bozmaktadır. Planlamanın başında (saptama aşamasında) durumun bu boyutlara gelebileceği düşünülerek, sınırların genişletilmesi talebi yeniden gündeme getirilmiştir. Konunun, Belediye yetkilileri ile yapılan görüşmede ortaya konduğu şekilde bir kez daha Bergama Belediyesi tarafından Kültür Bakanlığı’nda girişimde bulunulması önerilmiştir. Belediyenin sınır değişikliği istemi İzmir T.K.T.V.Koruma Kurulu tarafından kabul edilmemiştir.

2. Bergama Koruma Amaçlı İmar Planı sınırı içinde halen inşaatı devam eden yeni Hükümet Konağı, tarihi bir yapı olan mevcut Hükümet Konağı yapısının görsel etki alanındadır. Yapımı süren bu yapının Tarihi ticaret merkezi bölgesine ve kent girişindeki olumsuz etkileri vardır. Mevcut durumun cephe, kat yüksekliği vb konularda irdelenerek, Mekteb-i Rüştiye Caddesi ve Cumhuriyet caddesi üzerindeki resmi ve özel yapılaşmanın Bergama’nın kentsel kimliği ile koruma planları çerçevesinde, konuya müdahale edilmesi gerekir. Bu nedenle, öncelikle uygulanmakta olan projelerin değerlendirilmesi için ilgili idarelerden projeler istenilmiş ancak, herhangi bir yanıt alınamamıştır.

3. İkinci Derece Arkeolojik Sit alanı içinde devam etmekte olan Askerlik Şubesi (Topçu Kışlası) Binası yapımının durdurulması, Asklepion girişindeki Askeri Bölge’nin başka bir yere taşınması için koordinasyon sağlanması, Milli Savunma Bakanlığı’na gerekli girişimlerde bulunulması, Bergama’nın tarihi ve turistik değerlerini dünya kamuoyunda gereken düzeye getirmeye çalışılmasına karar verilmiştir.

4. Bergama Belediyesi'nce, Kızıl Avlu çevre düzenlemesi kapsamında yaptırılan genel tuvalet inşaatının öncelikle durdurulması, tarihi ve çevresel özelliği olan bu alana uymayan, görsel bütünlüğü bozan yapının yıkılması ile ilgili girişimde bulunulmasına karar verilmiştir.

5. Musalla Mezarlığı ve Tümülüsler çevresindeki yapılaşmanın durdurulması ile tarihi ve çevresel değerlere gereken önemin verilerek plana işlerlik kazandırılmasına, soruna mevcut imar planları ve yürürlükteki mevzuat çerçevesinde çözüm aranmasına karar verilmiştir.

6. Genel olarak, resmi ve özel kurumların yerleşik alan içindeki yapılaşma ve tüm imar ve plan faaliyetlerinin, koruma amaçlı imar planları yürürlüğe girinceye kadar, Kültür Bakanlığı'na ve dolayısıyla Planlama Ekibine bildirilerek, ilgili kuruluşlardan konuya ilişkin görüş istenmesine, verilecek görüş çerçevesinde konunun ilgili Belediye tarafından değerlendirilip, izlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.



PLAN 11: BERGAMA TARİHİ KENT MERKEZİ DÜZENLEME PROJESİ
HEYKEL MEYDANI VE ŞARK PAZARI DÜZENLEMESİ


Koruma Planı’na yönelik Kültür Bakanlığı’nın daha sonra aldığı karara göre;
a. İzmir 1 Numaralı K.T.V.K. Koruma Kurulu tarafından daha önce verilen kararda yer alan ve Koruma Planı’nda çıkmaz yolların yer yer açılması (!) ve revizyonların bu aşamada yapılmasına gerek olmadığı, korumanın öncelikle kadastral durumdan başladığı belirtilmektedir. Bu noktada, Koruma Kurulu ile Kültür Bakanlığı yetkilileri arasında görüş ayrılığı bulunmaktadır.
Plan İnceleme ve Değerlendirme Kurulu’nun 22.09.1993/1 Sayılı toplantısında, İzmir 1 Numaralı K.T.V.K. Kurulu’nun 15.04.1993 Tarih ve 4392 Sayılı Kararında; Koruma Amaçlı Plan için belirtilen hususların bir kısmının yerine getirilmiş olduğu belirtilmektedir.

b. Tescilli yapılar dışında kalan, A ve B Grubu yapılar olarak tanımlanan ve Planla korunacak yapılar ile ilgili uygulamaların ilgili Müze Müdürlüğü ve Bergama Belediyesi’nce ortak denetim ve sorumlulukları altında yapılabileceği kararlaştırılmıştır.

c. Arkeopark üzerinde gösterilen yol vb kentsel tasarım düzenlemelerine ilişkin gösterimlerin kaldırılması istenmektedir.

d. I. ve II. Derece Arkeolojik Sit Alanları dışında kalan planlama alanı sınırlarının tamamının III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak ilgili Koruma Kurulu’na önerilmesi istenmektedir. Ancak, Plan İnceleme ve Değerlendirme Kurulu’nun (PİDK) kararından yaklaşık beş ay sonra alınan Kurul Kararı’nda; “Etkileme ve Geçiş Alanlarının” III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olmasını, Yerel Yönetimin de etkisiyle kabul etmemiştir (İzmir 1 Numaralı K.T.V.K.Kurulu’nun 03.02.1994 Gün ve 4873 Sayılı Kararı).

Kurul’un bu kararına karşı, gene aynı Kurul’un Başkan Yardımcısı tarafından yazılan “Karşı Oy Notu” nda ise :
(TUNA, N., 03.02.1994 Tarih ve 4873 sayılı Karara Karşı Oy yazısı. Bu yazı Koruma Kurulu içinde ve Kültür Bakanlığı’nda çeşitli tartışmalara neden olmuş ve Plan onama sürecini etkilemiştir.)

• Plan İnceleme ve Değerlendirme Kurulu’nun yukarıda anılan kararında “...belirtilen hususların göz önüne alınmadığı ve toplantı süresince yeterince tartışılmadığı”.

• Planlama Alan Sınırları içinde, I. ve II. Derece Arkeolojik Sit Sınırları dışında kalan alanların bir bütün olarak, “....Bergama’ya ilişkin yayın, sondaj raporları ve Bergama Kazı Başkanlığı’nın değerlendirilmesi sonucunda; “III. Derece Arkeolojik Sit ve Kentsel-Arkeolojik Sit Alanları” tanımına uygun alanlar olmasına karşın, Plan için geliştirilen eleştirilerde bu konuya hiç değinilmediği...” ,

• “Plan’da yapılması istenilen düzeltmelerin, tekrar Kurul’a iletilip, Plan’ın onanması aşamasına kadar söz konusu alanlarda sit saptaması ve Geçici Plan Hükümleri’nin aynı kararda verilmesi gerektiği..”

vurgulanmaktadır.

Ancak, bu önerinin gereği yapılmayarak, söz konusu alanlar yani Antik Dünya’nın en önemli anıt kentlerinden Bergama’nın arkeolojik kültür katları modern yapılaşmanın insafına terk edilmiştir. Planlama Ekibi, Kurul’un bu yönde alınmış bir kararı bulunmamasına karşın Bergama Arkeolojik Sit Alanları dışında yeniden detaylı saptama ve belgeleme çalışmaları yapmıştır. Bu çalışmalar sonucunda, bölgede yaygın bir arkeolojik değer bulunduğu ve alanın “Kentsel-Arkeolojik Sit Alanı” olması gerektiğini yetkililere iletmişlerdir. Saptama/belgeleme çalışmalarında, bu alanlarda yapı içlerinde, yapı ve duvarlarda yaygın olarak antik parçaların (sütun başlığı, sütun parçaları, süsleme vb) kullanıldığı fotoğraflarla ve halihazır haritalar üzerine yerleri belirtilerek belgelenmiştir.





Toplantının Bergama’da yapılmış olmasının amacının Plan Sınırı içindeki en son gelişmeleri yerinde değerlendirmek ve PİDK önerilerini yerinde gözden geçirmek iken, Bergama Koruma Amaçlı Planı’nın değerlendirilmesi gündemin en son maddesi olarak ele alınmış ve çok yetersiz bir süre içinde değerlendirme yapılmıştır (TUNA, N., 1994, Karşı Oy Yazısı).

Kurul Başkan Yardımcısı ; “.....Bergama gibi önemli bir merkezin kültür varlıklarını korumaya yönelik en önemli hukuki belge, “İmar Planı” için Kurul’un göstermiş olduğu ilgiyi yeterince duyarlı bulmamakta ve bu gerçeklerden hareketle, konunun yerinde, bilimsel esaslara dayalı, geniş katılımlı olarak yeniden tartışılmasını...” istemektedir. (TUNA, N., Kurul Başkan Yardımcısı, İzmir 1 Numaralı K.T.V.K.Kurulu’nun 03.02.1994 Tarih ve 316 Sayılı Toplantısında, Bergama Koruma Amaçlı İmar Planı için aldığı “olumsuz” kararını gerekçeleriyle “yetersiz ve sorumsuz” bulmaktadır).

Plan ile ilgili tartışmalar sürerken; Bergama’da sorunlar da çözümsüz kalmakta, zaten bunca yıl gecikmiş olan Koruma Planı’nın olmaması çok katlı yapılanma istemleri ve uygulamaları için bir gerekçe olmaktadır.

Temmuz 1991 tarihinde sözleşmesi imzalanarak çalışmalarına başlanan ve bir yıl içinde tamamlanan Bergama Koruma Amaçlı İmar Planı; 1994 yılına gelindiğinde halen Koruma Kurulu tarafından onaylanmamıştır. Kurul’ un Kentsel Sit Alanı’na ilişkin 1/500 Ölçekli Proje talebi de Proje Grubu tarafından hazırlanmış, buna rağmen Planlama süreci tamamlanamamıştır.

Parasal olarak sıkıntıya giren Yüklenici Firma, fiyat artışı talebinde bulunmuş, ancak Sözleşmede Fiyat Artışı verilmeyeceğine ilişkin hüküm olmasını gerekçe gösteren Kültür Bakanlığı bu talebi reddetmiştir. Yüklenici Firma, uzun yazışmalar sonucunda Kültür Bakanlığı aleyhine maddi ve manevi tazminat davası istemi ile dava açmıştır.

V.1.3. KORUMAYA YÖNELİK BAŞLICA İLKE VE KARARLAR

Önceki bölümde, elde edilme ve inceleme süreci ayrıntılandırılmış ancak, bugüne kadar onanmamış bulunan Koruma Amaçlı İmar Planı’ nda planlamaya yönelik kararların alınmasında arazide yapılan analiz (arazi kullanımı, kat yüksekliği, yapı niteliği ve malzemesi, çevresel/görsel değerler, cephe/plan tipolojisi vb saptamalar) ile sentez ve değerlendirme çalışmaları etken olmuştur. (TUNÇER, M., “Bergama Koruma Amaçlı İmar Planı”, 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Plan Raporları, 1992, Akman Proje Ldt. Şti).

Koruma Planı’nın başlıca amaç ve ilkeleri aşağıda verilmiştir:

1. Bergama Kenti’ nin Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan çevresel, kentsel ve arkeolojik değerlerini geliştirerek korumak başlıca amaç ve hedeftir.
2. Koruma ile, geleceğin Bergama'sının gereksinimlerine karşılık verecek ıslah, geliştirme ve yenilemeler birlikte düşünülmüştür.
3. Koruma ve geliştirmenin sağlanabilmesi için kamu ve halkın katılımını sağlayacak, yörenin mevcut turizm potansiyelini değerlendirip geliştirecek bir planlama hedeflenmektedir.
4. Kentin yaya ve taşıt trafiğinin en yoğun olduğu Tarihi Kent Merkezinde, ulaşım sorunlarını yaya ağırlıklı çözecek bir düzenleme hedeflenmektedir.
5. Arkeolojik Alanlarda, özellikle Musella Tepesinde yer alan iki büyük Roma Tiyatrosunu koruyup, ortaya çıkarılmasını sağlayan radikal önlem ve öneriler geliştirilmiştir.
6. Akropolis, Orta Şehir, Aşağı Şehir, Kızıl Avlu ve Asklepieion'u birbirine bağlayan ve yaya ağırlıklı tur güzergahı çevrelerinin geliştirilmesi düşünülmüştür.
7. Kentsel Sit Alanı içinde birebir tek yapı ölçeğinde, koruma, sağlıklaştırma ve geliştirme/yenileme kararları verilmiştir. Kentsel sit alanı dışında dokunun özelliğine göre, koruma, ıslah, tasfiye ve yenileme kararları verilmiştir.

V.1.4. BERGAMA TARİHİ KENT DOKUSUNA YÖNELİK ÜST
DÜZEY KARARLAR

Bergama tarihi kent dokusu makro formunda önemli bir yer tutan Akropol, Asklepieion, Kızıl Avlu ile Arkeolojik Alanların tümü Bergama için çok önemli bir potansiyel taşımaktadır. Kenti kuzey, doğu ve batıdan çevreleyen bu alanlar planlama çalışmalarında büyük bir “Kent Parkı” olarak düşünülmüştür .
Kentsel ve Arkeolojik Park “ARKEOPARK” olarak tanımlanan bu alanlar niteliğine göre tanımlanmıştır. Kentsel Sit Alanı, Bergama kent makroformunun kuzeyinde en önemli sınırlayıcılardan biridir. Kentsel ve Arkeolojik Sit Alanlarının dağılımı ve topoğrafya, Bergamanın güneyde ovaya doğru genişlemesine neden olmuştur.

Bergama Tarihi Kent Makroformu’ nun korunmasına yönelik başlıca öneriler aşağıda özetlenmiştir:

• Kesin Yapı Yasaklı Arkeolojik Alanlar :
I. Derece Arkeolojik Sit Alanları/Akropol, Orta Şehir, Aşağı Şehir, Musalla Tepesi çevresindeki antik tiyatrolar, Asklepieion ve Kızıl Avlu Çevresi.

• Onarım, Islah Ve Yeni Yapılaşma Önerilen Alanlar:
Bu alanlar ; Kentsel Sit Alanı, Tarihi Kent Merkezi ve çevresindeki Osmanlı-Türk Geleneksel Kent Dokusu özelliğini taşıyan alanlardır.

• Tasfiye Edilerek Yeniden Düzenlenecek Alanlar :
Musalla Tepesi yakın çevresi ile Kentsel Sit Alanı ile Arkeolojik Sit Alanı arasındaki kesimdir.

• Açık Hava Müzesi Düzenlemesi Yapılacak Alan :
Topçu Kışlası ve çevresi Bergama için çok önemli olan bir 'AÇIK HAVA MÜZESİ' olarak planlanmalıdır. Çay kenarındaki eski tabakhane yapısı onarılarak Açık Hava Müzesi için gerekli idari ve sosyal amaçlı kullanıma dönüştürülebilir. Yapının bir bölümü de müze için gerekli sürekli sergi salonu olarak planlanabilir.

• Müze Denetiminde Kazı Yapılacak Alanlar :
Bergama; Roma Döneminde yaklaşık 250.OOO nüfuslu büyük bir metropoldür. Bu nedenle Helen ve Roma Kenti kalıntıları oldukça geniş bir araziye dağılmış durumdadır. Mevcut kentin altında her kazı yapıldıkça bir buluntu ortaya çıktığından bu alanlarda yapılacak her türlü temel kazısı, hafriyat, altyapı vb inşaatlarda Bergama Arkeoloji Müzesi Müdürlüğünden yetkili bir elemanın bulunması ve kazıları denetim altına alınması, tarihi ve kültürel bir sorumluluk getirmektedir.

V.1.5. KONUT ALANLARINA İLİŞKİN ÖNERİLER

• KENTSEL KORUMA ALANLARI

Kentsel Sit Alanında, geleneksel doku özelliklerini bozmayacak ve mevcut yoğunluğu aşmayacak bir yapılaşma düzeni (bitişik / 2 katlı) geçerli olmalıdır. Geleneksel yapılanma düzeni ve yapı yoğunluğu korunmalıdır. Kentsel Sit Alanları etkileme ve geçiş alanlarında var olan dokuya da uyumlu olmak üzere yer yer bitişik 3 katlı yapı düzeni geçerli kılınabilir. Yürürlükteki uygulama imar planındaki kat yüksekliklerini azaltan bu yaklaşımla geleneksel konut dokusunun yenilenmesi halinde bile çevreye uyumlu yapı yoğunlukları ve yükseklikleri oluşacaktır.

Kentsel Koruma Alanının kuzeyinde, kısmen geleneksel kent dokusu niteliğini taşıyan ve Arkeolojik Sit Alanı içinde yer alan kesimlerde özellikli bazı yapılar korunmalı, geleneksel nitelik taşımayan yapılar zaman içinde tasfiye edilmelidir. Arkeolojik Sit Alanı içindeki bu kesimlerde kesinlikle yeni yapılaşmaya izin verilmemelidir.



PLAN 12: BERGAMA I. DERECE KENTSEL SİT ALANI

• GECEKONDU TASFİYE ALANLARI

Antik Çağ Bergaması' ndan günümüze kadar ulaşabilmiş önemli mimari ve kentsel öğeleri içeren bu kesim, günümüzde kısmen kaçak yapılaşmalarla tehdit altındadır. Antik Roma Tiyatrolarının çevresi tamamen gecekondularla dolmuştur.

Antik yapıların çevresini saran gecekondulaşma olgusuna kentsel arsa politikaları geliştirilerek çözüm aranmalıdır. Tasfiye edilmesi gerekli kaçak yapılaşma alanlarında, bir plana bağlı olarak uygulama etapları belirlenmelidir. Bu alanlardaki çirkin yapılaşmaların temizlenerek, arkeolojik sondaj, kazı ve araştırmaya olanak tanınması gereklidir.

Bu alanlar geleceğin Bergaması için bir “Arkeolojik Park” ARKEOPARK olarak düzenlenmelidir.

Bergama panaromik manzaralı bir bölge olan Musalla Tepesi üzeri de Doğuya doğru tamamen gecekondularla kaplıdır. Bu alanın öncelikle tasfiyesi, Antik Tiyatroların ortaya çıkarılması yanı sıra, bu iki tiyatroyu birbirine bağlayacak yeni bir “Yaya Promenad”, düzenlemesi yapılmalıdır. Bu aks üzerinde yer yer bakı/seyir terasları oluşturulma olanakları bulunmaktadır. Tepenin en üst kotunda dinlenme, kültür ve eğlence amaçlı bir sosyal/kültürel tesis yer alabilir.

Bergama Belediyesi, bu alanlardaki gecekondularda yaşayanların yerleştirileceği sosyal nitelikte bir “Gecekondu Önleme Bölgesi” ya da “Ucuz Konut Bölgesi” oluşturmalıdır. Kente yeni gelenler için de ucuz arsa tahsisinin yapılabileceği alan için kentsel arsa politikası geliştirmesi gerekmektedir. Hazine arazilerinin bu amaçla kullanımı için Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü’nden arsa tahsisi istenebilir. Konut yapımı için ise Toplu Konut Dairesi Başkanlığından yardım alınabilmektedir.

Ayrıca, Arkeolojik bir alanın tasfiyesi söz konusu olduğundan kamulaştırma ve tasfiyede Kültür Bakanlığı ile, yurt dışı finans kuruluşlarından destek alınması mümkün olabilecektir.



PLAN 13: BERGAMA TARİHİ KENT DOKUSU ALAN NİTELİKLERİ

V.1.6. BERGAMA TARİHİ KENT MERKEZİ SORUNLARI ve
KORUNMASINA YÖNELİK POLİTİKALAR

Bergama geleneksel ticaret merkezi, çevresindeki çok katlı ve modern (!) yapılaşmanın baskısı altındaysa da, geleneksel mimari özellikleri ve çarşı fonksiyonları oldukça korunarak günümüze dek ulaşmıştır.
Anıtsal nitelikte bazı ticari yapılarda (Taşhan, Çukurhan, Bedesten vb.) yapı ile uyumlu olmayan fonksiyon, kullanım ve bakımsızlıktan kaynaklanan yapısal (strüktürel) bozulma gözlenmektedir. Genel olarak tek katlı satış birimlerinden oluşan geleneksel çarşı kesimi (Pabuçcular Arastası, Manifaturacılar Çarşısı, vs) dükkanlarında fiziksel bakımsızlık belirli yapısal sorunlara yol açmaktadır.
Ayrıca kat ilavesi, vitrin açma, kepenk, ilan panosu gibi eklentiler geleneksel çevreye uyumsuzluk yaratmaktadır.

Bergama Çarşısı ve yakın çevresinde hazırlanan (1/500, 1/200, 1/50, 1/1 ölçeklerde) kentsel tasarım, peyzaj ve alt yapı projeleri ile tarihi ticaret merkezi Bergama'nın gelecekteki turizm potansiyeline cevap verebilecektir (Plan 9-10-11-14-15).

Günümüzde geleneksel üretim ve satış birimleri, turizme de yönelik olarak Kapalı Çarşı'dan başlayıp Kızıl Avlu'ya kadar yayılmaktadır. Gelecekte ise, bu tür kullanımların Habacihan sokak doğrultusunda tarihi kent dokusunun içine kuzeye doğru yayılması ve konaklama imkanı ile bütünleşmesi düşünülmelidir.




PLAN 14 : BERGAMA TARİHİ KENT MERKEZİ DÜZENLEME PROJESİ
BEDESTEN ÇEVRESİ ARASTA DÜZENLEMESİ


Bergama’ya yönelik turizm olgusu, günübirlik nitelikten konaklamaya doğru dönüştürülebilirse, aile pansiyonculuğunun desteklenmesi Bergama geleneksel kent dokusunun korunması ve geliştirilmesinde önem taşıyacaktır.

Avrupa'da gelişmekte olan soft turizm olgusu 4 - 5 yıldızlı otellerde kalma olanağı olmayan, ancak tarihi doku ile iç içe yaşamak isteyen ve turlardan bağımsız olarak gelen turistlere pansiyon, motel ve benzeri konaklama olanaklarının sağlanması, Bergama için ayrı bir önem taşımaktadır.

Ancak, kentin giriş noktalarında Akropol siluetini ve kentin geleneksel mimari tarzını bozmayacak otellerin konumlanması artacak taleplerin karşılanması bakımından önem taşımaktadır.
Bu tür kararların kapsamlı bir turizm planlaması ile alınması gerekmektedir.

Geleneksel üretim ve satış birimlerinin Selçuk Camii yanından, Viran Kapı'ya doğru gelişmesi de gelecekte bu bölgedeki yapıların korunmasını sağlayacaktır.

Domuz Alanı ve yakın çevresi, Bergama tarihi kent dokusu içindeki önemli ve özgün konumu nedeniyle, turizme yönelik geleneksel üretim ve satış birimleri ile pansiyon birimlerinin yer alabileceği özel bir kesimdir.

Eski merkezle yeni merkezin bir arada bulunduğu kesimdeki yeni yapılaşmaların tarihsel çevre ile uyumunun sağlanması için özel planlama kararları verilmeli, gabari ve taban alanı sınırlamaları yapılmalıdır.

Merkez içinde yer alan Hal ve Minibüs Terminali’nin taşınması ile bu alanda kent merkezine yönelik açık ve yeşil alan düzenlemelerinin yapılması gereklidir.

Merkez içindeki yapılaşmalarda çağdaş mimari tasarımlar ile çevreye saygılı, tarihi mimari elemanlarla ve kent imgesi ile bütünlük sağlayacak uygulamalar yapılmalıdır.

Tarihi Kent Dokusunun korunması ve Akropol’ün kısmen kapatılmış olan siluetinin daha fazla kapanmaması için, koruma alanlarının hemen yakın çevresinde 4-5 katlı bitişik nizam yapılaşmalar öneren yürürlükteki İmar Plan kararları gözden geçirilerek koruma amaçları doğrultusunda 2 - 3 kata indirilmeleri gereklidir.

Kent Merkezi'nde yapılmakta olan yeni yatırımların, Kentin güneyine yönlendirilmesi ve oluşturulacak yeni bir merkezde yoğunlaştırılması Tarihi Kent Dokusu'ndaki rant baskılarını hafifletmesi bakımından doğru olacaktır.



PLAN 15 : BERGAMA TARİHİ KENT MERKEZİ DÜZENLEME PROJESİ
ESNAF MEYDANI VE HAMAM ÇEVRESİ DÜZENLEMESİ


V.1.7. YAYA VE TAŞIT ULAŞIMINA İLİŞKİN ÖNERİLER

Bergama Arkeolojik Sit Alanları, Tarihi Kent Dokusu ve Tarihi Kent Merkezi birbirlerine ve Kentin diğer kesimlerine yaya ağırlıklı olarak gereğinde servis ve denetimli servis yolları ile bağlanmalıdır.

• ARKEOLOJİK SİT ALANLARINDA ULAŞIM - DOLAŞIM
SİSTEMİ ÖNERİLERİ

Akropol ile Orta ve Aşağı Roma şehirleri birbirlerine yaya yolları ile bağlanmalı, arkeolojik alanlardaki kültür varlıkları bir tur güzergahı oluşturularak sergilenmelidir.

“Arkeolojik Park (ARKEOPARK)” olarak düzenlenecek bu alanlar içinde yaya sürekliliğini sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır. Asklepion Kutsal Yolu'ndan (Via Tecta) Viran Kapı Park girişine kadar olan alan Musalla Tepesi'ne bağlanmalı, en üst kotta iki Roma Tiyatrosu sergilenerek aktif hale getirilmelidir. Bergama Çayı' nın iki kenarı rekreasyon alanı (gezinti yolu, park, çocuk bahçeleri vb) olarak düzenlenebilir.

• KENTSEL SİT ALANINDA ULAŞIM SİSTEMİ ÖNERİLERİ

Kentsel sit alanı içerisine, Ulu Cami Köprüsü ile ulaşan ve Domuz Alanından geçen ana yol, zemin kaplaması Arnavut kaldırımı olarak korunacak servis/araç ulaşımı sağlanacaktır. Bu alanda yer alan anıtsal nitelikteki ağaçlar ve sütunlar korunacaklardır. Kentsel sit alanı içinde, tescilli yapıların yoğun olarak yer aldığı Soğandere, Küçükalan, Turgut Sokak düzenlenecek ana yaya aksları olarak belirlenmiştir.

Bu sokak, Habacıhan Sokak ile tarihi kent merkezine bağlanmıştır. Bu kesimin düzenlenmesinde zemin kaplamaları, kent mobilyaları, yön ve işaret levhaları özel olarak tasarlanmalı, elektrik direk ve hatları yeraltına alınmalı, ilan ve reklamlarda görselliği bozmamak için gereken özen gösterilmelidir.
Sit alanı içindeki sokak dokularının aynen korunması ve yaya yolu olarak kullanılması öngörülmektedir.



PLAN 16 : BERGAMA ARKEOLOJİK SİT ALANLARI İLE KENTSEL
SİT ALANLARI ULAŞIM BAĞLANTILARI


• TARİHİ KENT MERKEZİ VE ÇEVRESİ ULAŞIM ÖNERİLERİ

Kent merkezinde, ulaşıma süreklilik kazandıracak ana yollar trafik yolu olarak günümüzdeki kullanımlarını sürdürebilir. Ancak, bu yollar dışında gereğinde servis yolları planlanarak, geleneksel üretim ve satış dükkanlarının yer aldığı Tarihi Ticaret Merkezi içi tamamen yaya bölgesi olarak düzenlenmelidir.
Bu kesimde bazı dar sokaklar günümüzde de araç trafiğine kapatılmış durumdadır. Bu yaya bölgesi, ana yaya yolları ile Kızıl Avlu'ya ve Virankapı Arkeopark girişine bağlanacaktır.

Kızıl Avlu altından Bergama (Selinus) Çayı’nın aktığı Roma Dönemi tünellerinin titreşimden zarar görmemeleri için; Kozak bağlantısı, Arkeopark güneyinden açılacak bir yola bağlanarak, yolun buradaki kısmı daraltılmalı ya da kaldırılmalıdır.
Bu güzergah öncelikli olarak gereğinde servis yolu olarak kullanılabilir. Daha güneyde, Bergama Çayı üzerinde yeni önerilen köprünün yapımı sonrasında Soma-Bergama bağlantısı buradan verilebilir.



PLAN 17 : KIZIL AVLU (SERAPIS TEMPLE) ALTINDA ROMA
DÖNEMİ SELİNUS ÇAYI TÜNELİ

Kozak Yolu - Kent Merkezi bağlantısı zayıflatılarak, MİA'ya doğrudan yoğun bir trafik akışı kısıtlanmalıdır.
Tarihi Kent Merkezi doğusunda, Cumhuriyet Caddesine paralel ana cadde (14.50 m.) üzerinde kat yüksekliği sınırlaması (3-4 kat) getirilmelidir. Kent merkezi kullanımlarının bu kesime doğru gelişmesi desteklenir ise, geleneksel çarşı kesimi üzerindeki baskılar kısmen de olsa azaltılabilir.

Bergama Kent Merkezi' nin doğu ve batısında yer alan ve kısmen bozulmuş, ancak gene de sürdürülebilir geleneksel doku içinde yeni yollar açılmamalıdır. Var olan sokak dokusunu korumak amacıyla ana sokaklar servis, diğerleri yaya yolu olarak düzenlenebilir.

V.1.8. ÖZEL PROJE ALANLARI




Tarihi kent dokularında uygulamaları kolaylaştırmak amacıyla Özel Proje Alanları oluşturmak ve etaplama yaparak, planlama alanı niteliklerine göre özellikler taşıyan alt proje alanlarına bölünmekte ve planlama, projelendirme, program bütünü içinde yönetilmektedir.
Kentsel tasarım, koruma amaçlı kent planı bütününde ele alınmalı ve üst-alt ölçekler arasında bütünlüğü sağlayacak biçimde, temel ilkeler koruma planında belirlenecek olan alt uygulama bölgeleri ve proje paketleri şeklinde gerçekleştirilmelidir.

Bergama arkeolojik ve kentsel sit alanları bütünü içinde, yukarıda tanımlanan anlamda Özel Proje Alanları olabilecek başlıca kesimler aşağıda verilmektedir:

1. AKROPOLİS GİRİŞ KAPISI DÜZENLEMESİ

Bergama'ya gelen turistlerin ilk uğrak yeri olan Akropolis' e ulaşım sorununu çözmek, Arkeolojik alan girişinde araç yığılmasını önlemek, alanın sakinliğini korumak amaçları ile Akropol girişindeki otopark yeniden düzenlenmelidir. Bu kesim otopark, yaya kullanımı, oturma mekanları, servis donatıları ve kent mobilyaları açısından özel projelerle ele alınmalıdır.

Akropol’e, başlangıç Arkeolojik alanın güney girişindeki genel otoparktan olacak şekilde, yaya olarak ulaşılmalıdır. Var olan yolun sadece servis araçları tarafından kullanılması gereklidir. Servis araçlarının, girişte bekleme yapmadan aşağıdaki otoparka dönmeleri sağlanmalıdır. Ziyaretçilerin yukarı şehir kesimini yaya olarak dolaşmaları, tarihi ortamları yaşayarak ve yukarıdan Bergama’yı seyrederek algılamaları doğrultusunda düzenleme yapılmalıdır.
Orta kentin çekiciliğini arttırmak amacıyla bir giriş düzenlemesi de burada yapılmalıdır. Akropol’e ulaşan yaya yolu üzerinde dinlenme noktaları ve bakı/seyir terasları tasarlanmalıdır.
Bu yol üzerinde çöp kovaları, yön ve bilgi levhaları, banklar ile yol yüzeyinin taş kaplaması bir bütün olarak özgün biçimde tasarlanmalıdır.
Anıtsal yapıların yer aldığı Akropolis’in rekonstrüksiyon maketini hazırlayarak, bir bütün olarak ziyaretçilere sunmak, Bergama Antik Kentinin görkemini yeniden hayal etmeleri için kolaylık sağlayacaktır.


2. KIZIL AVLU (SERAPIS TEMPLE) ÇEVRE DÜZENLEMESİ

Kızıl Avlu çevresindeki Osmanlı geç dönemi geleneksel kent dokusu, 1991 yılında, Belediye tarafından yapılan düzenleme çalışmasında (yıkımlarla) tamamen açılmıştır. Var olan düzenlemeye ek olarak, Kızıl Avlu önünde otobüslere otopark olanağı sağlanmalı, alan diğer kesimlere yaya yolları ile bağlanmalıdır.

Koruma Amaçlı İmar Planı’nda, çevresinde yer alan geleneksel üretim ve satış birimleri ile bütünleşen, turistik çekiciliği olan alanın doğusundaki eski Topçu Kışlası alanına yeni bir "Bergama Açık Hava Arkeoloji Müzesi" önerilmiştir.
Bu alanın da (1/500 ... 1/200) ölçekli kentsel tasarım ve peyzaj projeleri ile detay projelerinin bir bütün halinde ele alınması uygun olacaktır.

3. ASKLEPİON GİRİŞ DÜZENLEMESİ

Yerli ve yabancı turizmin gelecekteki olası artışı da göz önünde bulundurularak Asklepion’a giden ana cadde geliştirilmelidir. Arkeolojik sit alanı içinde yer alan askeri alanların zaman içinde kent dışına taşınması ve bu bölgede araştırma kazılarının yapılması önerilmektedir.
Asklepion'un dünya çapındaki önemi göz önüne alınırsa; Asklepion girişinde çok sayıda özel oto (en az 60) ve tur otobüsünün (en az 30) park edebileceği bir otopark düzenlemesi yapılmalıdır.
Giriş alanında bilet gişesi, yönetim, güvenlik tesisleri, dinlenme, lokanta, kafe, tuvalet, posta hizmetleri, döviz bürosu, ofis birimleri, hediyelik ve kültürel eşya sergileme ve satış ünitelerinin yer alacağı tek katlı ticari birimler yer alacaktır.
Bu yapıların geri planında açık dinlenme alanı düzenlemesi yapılacaktır. Bu alanlarda (1/200 ... 1/1) ölçekli bir çevre düzenleme projesinin yapılması gerekmektedir. Düzenlemede, elektrik ve PTT hatlarının görsel etkiyi bozmayacak şekilde ve Arkeolojik alanın ziyaretçilerce anlaşılmasını sağlayacak şekilde düzenlenmesine dikkat edilmelidir.

Bergama Koruma Amaçlı Planlama çalışmasında görev alanlar (1991-1994):
Proje Yönetimi : Mimar S. Tülin AKMAN
Danışmanlar : Koruma Planlaması Danışmanı Mehmet TUNÇER, Y.Şeh.Plancısı
Arkeoloji Danışmanı Vedat İDİL, Prof.Dr.
Sanat Tarihi Danışmanı Filiz YENİŞEHİRLİOĞLU, Prof.Dr.
Toplumbilim Danışmanı Cevat GERAY, Prof.Dr.
Restorasyon Danışmanı Can HERSEK, Mim.Rest.Uzm.